जागतिक मधुमेह दिनानिमित्त | आयुर्वेद आणि मधुमेह ( डायबिटीस) जगभरात आणि विशेषतः भारतात मधुमेह रुग्णांची संख्या वेगाने वाढत आहे. मध्यम व अल्पवयीन रुग्णांची वाढती संख्या ही चिंतेची बाब आहे. आयुर्वेद शास्त्रानुसार, मधुमेह होण्याची मुख्य कारणे ही - १. चुकीचा / बदललेला आहार, आहारीय पदार्थ २. आहार घेण्याच्या चुकीच्या पद्धती ३. चुकीचा / बदलेला विहार ४. तणावपूर्ण जीवनशैली ५. व्यायाम व पुरेशी झोप यांचा अभाव ६. केमिकल्स अथवा औषधांचा अत्यधिक वापर (steroids etc) बहुतांश मधुमेह रुग्णामध्ये वरील कारणांमुळे मधुमेह झाल्याचे दिसते. आयुर्वेद मधुमेहाचे चिकित्सा करण्यासाठी उपचार पद्धती कोणत्या? १. आयुर्वेद औषधी २. पंचकर्म ३. दिनचर्या व ऋतूचर्या यानुसार आहार - विहार - व्यायाम यांच्यात केलेला सकारात्मक बदल. ४. योगासने, प्राणायाम इ. आयुर्वेदात वर्णित हे उपचार मधुमेहाच्या कोणत्या अवस्थेत ( stage) मध्ये वापरतात? Pre diabetes, Diabetes and Diabetes with complications या तीनही stages मध्ये आयुर्वेदात उपचार करता येतात. Prediabetes ह्या अवस्थेत आयुर्वेद उपचार घेतल्यास पुढे इतर औषधे घेण्याची शक्यतोवर गरज पडत नाही. तसेच, diabetes होण्याचा संभव देखील टाळता येवू शकतो. यामध्ये, पंचकर्म (शरीरशुद्धी) detoxification केल्यास, रुग्णामध्ये याचा विशेष फायदा झालेला दिसतो. Diabetes मधुमेह झालेल्या रुग्णांनी, allopathy औषधांसोबत आयुर्वेद औषधी व वर्षातून दोन वेळा पंचकर्म करून घेतल्यास - मधुमेहाचे पुढचे सर्व गंभीर दुष्परिणाम टाळता येतात तसेच जीवनमानाचा दर्जा सुधारतो. Diabetes with Complications- ह्या स्टेज मधील रुग्णामध्ये आयुर्वेदिक उपचार घेतल्यास झालेला उपद्रवाची तीव्रता कमी करता येते. Neuropathy, Diabetic foot, Non healing ulcer यामध्ये आयुर्वेद पंचकर्म उपचारांचा रुग्णांमध्ये खूप चांगला फायदा झाल्याचे दिसते. | आयुर्वेद अंगिकारा ..मधुमेह टाळा | World Diabetes Day | Ayurveda and Diabetes The number of diabetics is increasing rapidly worldwide and especially in India. The growing number of middle and young patients is a matter of concern. According to Ayurveda, the main causes of diabetes are - 1. Wrong / changed diet, food items 2. Wrong eating habits 3. Wrong / changed vihar (Habits) 4. Stressful lifestyle 5. Lack of exercise and adequate sleep 6. Overuse of chemicals or steroids (steroids etc) Most diabetic patients appear to have diabetes for the above reasons. In Ayurveda what are the treatment methods for treating diabetes? 1. Ayurvedic medicine 2. Panchakarma ( Detoxification) 3. Positive changes in diet and exercise according to daily routine and seasons. 4. Yoga, pranayama etc. In which stage of diabetes is this treatment described in Ayurveda used? In all the 3 stages i.e. Pre-diabetes, Diabetes and Diabetes with complications can be treated in Ayurveda. If you take Ayurveda treatment in this stage of prediabetes, there is no need to take any other medicine. Also, the possibility of developing diabetes can be avoided. In this, if Panchakarma (body cleansing) detoxification is done, it seems to be of special benefit to the patient. Patients with diabetes should take Ayurvedic medicine and Panchakarma twice a year along with allopathy medicines - all further serious side effects of diabetes can be avoided and quality of life can be improved. Diabetes with Complications- Ayurvedic treatment in this stage of the patient can reduce the severity of the problem. Ayurveda Panchakarma treatment in Neuropathy, Diabetic foot, Non healing ulcer seems to be very beneficial in patients. | Adopt Ayurveda .. Avoid Diabetes | # Dr. Prashant Amrutkar # Amrut Ayu Care, Pune. Call: 8698282507 Web: www.amrutayucare.in